دیسک کمر
عمل دیسک کمر زمانی به کار برده میشود که دیسک های ستون فقرات به دلایل مختلفی بیرون زده باشند. بین هر یک از استخوانهای ستون فقرات، دیسک بین مهره ای قرار دارد. این دیسکها هر ضربه ای را که به ستون مهره ها وارد میشود، جذب میکنند تا آسیبی به مهره ها وارد نشود. یکی از مشکلاتی که ممکن است برای دیسک های کمر ایجاد شود بیرون زدگی یا فتق دیسک کمر است. دیسک کمر (herniated disk) نوعی مشکل در دیسک بین مهره‌های ستون فقرات است که در اکثر مواقع بدون علائم اولیه آغاز میشود. شروع این بیماری با درد بسیار شدید همراه خواهد بود که معمولا فرد را از انجام فعالیت روزمره خود بازمی‌دارد. احتمالا شما هم تاکنون یک‌بار درد مبهم و ناشناخته‌ای را در ستون فقرات کمری خود احساس کرده‌اید. این درد میتواند ناشی از انجام فعالیت سنگین، آسیب به مهره‌های کمر یا بروز بیماری خاصی باشد. اما اکثر افراد نمی‌دانند این درد آزاردهنده دیسک کمر است یا به‌دلیل اسپاسم عضلات کمری کم و زیاد میشود. در این صورت دکتر کسری امین کاظمی معمولا بیماری فتق دیسک را تشخیص می‌دهد. برای آشنایی بیشتر با این‌که دیسک کمر کجاست و این بیماری چه علائم مشخصی دارد ما را تا انتهای این مقاله از زنجان دکتر همراه کنید.
دیسک کمر چیست؟
دیسکها ساختاری بین مهره‌های کمر هستند که با شکل ژله‌ای و ماده‌ای مانند فیبر از وارد شدن فشار به مهره‌ها جلوگیری میکنند. اگر دیسک کمر از محل اصلی خود خارج شود بر روی عصب مجاور فشار زیادی وارد خواهد شد که با درد، تنگی نفس و تحلیل قدرت فضلات همراه میشود.
بخش ژلاتینی دیسک کمر در داخل وجود دارد و حلقه بیرونی آن معمولا سخت و لاستیکی است. زمانی‌که تشخیص می‌دهند فرد دچار فتق دیسک شده منظور بیرون آمدن قسمت داخلی دیسک از حلقه بیرونی خواهد بود. به این عارضه پرولاپس دیسک هم میگویند.
دیسک کمر کجاست؟
ستون فقرات ما از مهره‌های روی هم قرار گرفته ساخته شده‌اند. در جواب این سوال که دیسک کمر کجاست باید یگوییم، مجموع این مهره‌ها 33 عدد است که 5 دیسک در مهره‌های کمری وجود دارد و در انتها به استخوان ساکروم و دنبالچه ختم میشوند.
به بالشتک‌های نرم و اسفنجی بین مهره‌ها دیسک میگویند که برای عملکرد صحیح ستون فقرات ایفاگر نقش مهمی هستند. درواقع این دیسکها بین مهره‌های ستون فقرات همچون یک ضربه‌گیر مانع آسیب‌های احتمالی ناشی از فعالیت روزمره میشوند و امکان حرکت ستون فقرات به جهات مختلف را فراهم خواهند کرد.
علائم دیسک کمر
فرد علائم درد دیسک کمر را بیشتر در یک طرف بدن خود احساس میکند. اگر برای شما سوال پیش آمده علائم دیسک کمر چیست باید بگوییم نشانه‌های اصلی آن بر اساس محل و میزان فشاری که به عصب وارد شده مشخص میشود.
آنها شامل موارد زیر هستند:
- احساس گرفتگی پاها خصوصا پشت زانو
- احساس سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی در ناحیه عصب آسیب دیده پا و کمر
- ضعف عضلات اطراف عصب آسیب دیده پا و کمر درنتیجه زمین خوردن یا عدم توانایی بلند کردن اجسام
- درد پاها ناشی از فتق دیسک در انتهای ستون فقرات همراه با احساس درد در ناحیه باسن، ران و ساق (با سرفه، عطسه، حرکت و ایستادن تشدید میشود)
درد دیسک کمر به کجا می‌زند؟
خارج شدن قسمت داخلی دیسک، مواد شیمیایی‌ای را آزاد میکند که این مواد ممکن است عصب‌های اطراف را تحریک کنند و سبب بروز التهاب و درد شوند؛ گاهی اوقات نیز به علت وجود گودی کمر زیاد ممکن است بیمار در ناحیه کمر احساس درد کند. بنابراین باید کمردرد را اصلی‌ترین نشانه درد دیسک کمر معرفی کرد که معمولا با سفتی همراه است و بیمار انتشار آن را در قسمت پاها بیشتر احساس میکند.
فهرست مطالب مرتبط(روی آنها کلیک کنید)
علت دیسک کمر
دلیل اصلی این اتفاق عبارت است از:
- چاقی: منجر به افزایش فشار بر دیسکهای ستون فقرات میشود.
- ضربه: پرت شدن یا به شدت زمین خوردن دیسک کمر را جابه‌جا میکند.
- تصادفات: ضربه ناشی از تصادف در ناحیه کمر باعث شکستگی دیسک میشود.
- حرکت اشتباه: بلند کردن اجسام سنگین یا به شدت چرخیدن هنگام فعالیت ورزشی میتواند دیسک ستون فقرات را پاره کند.
- افزایش سن: با بالا رفتن سن، دیسکها به‌طور طبیعی خشک و ضعیف میشوند که باعث پارگی یا شکننده شدن آنها خواهد شد.
- ضعف عضلات پشتی: این عضلات به استوار ماندن و درست راه رفتن فرد کمک میکنند که ضعف آنها میتواند فشار بر دیسکهای ستون فقرات را افزایش دهد.
- جراحی‌های قبلی: جراحی در ناحیه کمر باعث ایجاد تغییر ساختار کمر و تغییر در توزیع وزن بدن میشود که از عوامل موثر در دیسک کمر است.
انواع جراحی دیسک کمر
جراحی دیسک کمر انواع مختلفی داشته و هرکدام برای نوعی از مشکلات دیسک مناسب است. پزشک باتوجه به سن، محل فتق دیسک و شرایط کلی شخص یکی از روشهای عمل دیسک کمر را انتخاب میکند. در ادامه هر یک از این تکنیک ها را توضیح میدهیم.
۱. جراحی لامینوتومی دیسک کمر
در جراحی لامینوتومی سوراخی در قوس مهره (لامینا) ایجاد میشود. جراح با ایجاد این سوراخ فشار را روی ریشه عصبی کمتر میکند. برای انجام این جراحی ممکن است برش کوچکی ایجاد شود یا با میکروسکوپ عمل انجام شود. در برخی مواقع لازم است جراح لامینا را جدا کند. در این حالت به آن جراحی لامینکتومی میگویند.
2. جراحی دیسککتومی
رایجترین روش جراحی دیسک کمر تکنیک دیسککتومی است. زمانی که دیسک روی ریشه عصبی فشار وارد میکند، این جراحی انجام شده و بخشی از دیسک برداشته میشود. گاهی ممکن است جراح تشخیص دهد که کل دیسک برداشته شود. برای انجام این تکنیک برش کوچکی در کمر یا گردن ایجاد میشود. در روش جدید جراحی دیسک کمر، برش بسیار کوچکی ایجاد شده و ابزار جراحی از طریق این برش ریز به ستون فقرات میرسند. این روش کم تهاجمیتر بوده و به آن میکرو دیسککتومی میگویند.
3. جراحی دیسک مصنوعی
این روش جراحی باید تحت بیهوشی انجام شود. اگر مشکل فقط در یک دیسک و در قسمت پایینی کمر باشد، این روش مناسب خواهد بود. زمانی که بیش از یک دیسک دچار مشکل شده باشد یا بیماری زمینهای مانند آرتریت یا پوکیاستخوان داشته باشید، این جراحی پیشنهاد نمیشود. برای انجام جراحی دیسک مصنوعی برشی در شکم ایجاد میشود. دیسک مصنوعی جایگزین دیسک آسیبدیده میشود. این دیسک از جنس پلاستیک و فلز است. بعد از جراحی باید چند روز در بیمارستان بمانید. اگر مشکل فقط در یک دیسک و در قسمت پایینی کمر باشد، جراحی دیسک مصنوعی مناسب خواهد بود.
4. جراحی آندوسکوپی دیسک کمر
جراحی آندوسکوپی دیسک کمر یکی از روشهای جدید است که کم تهاجمی بوده و احتمال بروز عوارضی مانند خونریزی و عفونت در آن بسیار کم است. در این روش برش کوچکی ایجاد میشود. با دیلاتور برش باز نگه داشته شده و آندوسکوپ وارد میشود. جراح با دوربین آندوسکوپ فتق دیسک را مشاهده کرده و با ابزارهای میکروسکوپی دیسک آسیبدیده را خارج میکند.
مزایای جراحی دیسک کمر به صورت بسته
جراحی دیسک به صورت بسته مزایای بسیار زیادی نسبت به جراحی به صورت باز دارد.جراحی بسته دیسک کمر بسیار بی خطر تر سریع تر و دارای سرعت بهبودی بالاتر است. همچنین با انجام این نوع جراحی آسیبی به عضلات و بافت های نرم بدن وارد نمی گردد. به دلیل برش های بسیار کوچک ایجاد شده در این جراحی، خون بسیار کمی از بدن خارج شده و اثر پارگی بسیار ناچیز است. در نتیجه ریسک ایجاد عفونت و دردهای بعد از عمل بسیار کم است. انجام بسیاری از جراحی های بسته به صورت سرپایی صورت گرفته و بیمار نیاز به بستری و یا مراقبت ندارد. همچنین در زمان انجام این نوع جراحی ها از مواد بی حسی بسیار کمتر استفاده شده بنابراین احتمال ایجاد واکنش و حساسیت به مواد بیهوشی بسیار کمتر میشود.
شرایط استفاده از جراحی بسته
-
ایجاد فرسایش و تحلیل در دیسک کمر
-
تومور نخاع
-
یپارگی دیسک کمر
-
تغییر شکل ستون فقرات عفونت ستون فقرات
-
وجود التهاب و درد شدید در ناحیه دیسک
-
تنگی کانال نخاعی
-
وجود درد سیاتیک
راه های کاهش درد دیسک کمر قبل از انجام جراحی
زمانی که یک فرد دچار عارضه در ناحیه دیسک کمر میشود، درد زیادی در این ناحیه به وجود آمده که برای کاهش آن، روش های مختلفی نیز وجود دارد تا بتوان از آنها در خانه استفاده کرد. از جمله این روشها عبارتند از:
-
- استفاده از بالشت یا پارچه لوله شده در زیر کمر
-
- بالاتر قرار دادن یک پا نسبت به پای دیگر با استفاده از پله و یا چهار پایه
-
- گرم نگه داشتن ناحیه آسیب دیده و استفاده از چسب های گرم کننده
-
- اجتناب از انجام ورزش های شدید
-
- خودداری از استحمام با استفاده از آب سرد
-
- انجام ورزشهای مناسب زیر نظر فیزیوتراپی زنجان
-
- استفاده از شکم بند یا کمربند طبی جهت حفظ فرم کمر و جلوگیری از حرکات اضافه بدن
روشهای جایگزین عمل دیسک
2. کمربند طبی
3. پلاسمای غنی از پلاکت (PRP)
پلاسمای غنیشده دارای فاکتورهای رشد است که میتوانند سبب بهبودی فرد شوند. در این روش برای دریافت پلاکت، خون خود شخص مورد استفاده قرار میگیرد و سلولهای خونی از پلاسما جدا میشوند. سپس زمانی که تعداد پلاکتها افزایش پیدا کردند، دوباره پلاکتها را وارد پلاسمای خون میکنند. پلاسمای جدید حاوی مقادیر زیادی پلاکت است که غلظتی بیشتر از مقدار معمول در خون دارند، پزشک میتوانند از این پلاسمای غنیشده با پلاکت برای درمانبخشهایی استفاده کند که با بیماری آسیبدیدهاند. پلاسمای غنیشده برای درمان بیرونزدگی دیسک کمر نیز کاربرد دارد.
4. تزریق اوزون
یکی دیگر از روشهای غیر تهاجمی برای درمان دیسک کمر تزریق اوزون است. برای درمان بیرونزدگی دیسک کمر، از یک سرنگ برای تزریق مستقیم گاز اوزون به داخل دیسک استفاده میشود. این کار میتواند سبب کاهش حجم و التهاب داخل دیسک شود. اوزون تراپی به خاطر اکسید شدن پروتئوگلیکانها برای درمان کمردرد و دیسک کمر اثرگذار است. پروتئوگلیکانها نوعی پروتئین در بدن هستند که در بخش ژلمانند دیسک کمر قرار دارند. زمانی که حجم دیسک کاهش پیدا کند، فشار وارد به عصب نیز کاهش پیدا خواهد کرد. درنتیجه درد ناشی از دیسک کمر از بین میرود یا کاهش پیدا میکند.
5. تزریق استروئید اپیدورال
تزریق استروئید اپیدورال، یکی از روشهای کم تهاجمی برای درمان بیرونزدگی دیسک کمر است و این روش، به نوعی جراحی بسته دیسک کمر نام دارد. تزریق استروئید اپیدورال در قسمتهای نزدیک به بیرونزدگی دیسک انجام میشود و میتوانند تا چند ماه درد بیمار را کاهش دهد. این روش درمان قطعی برای دیسک کمر نیست. به همین دلیل پزشکان این روش را تنها در موارد خاص برای بیماران توصیه میکنند؛ چرا که تکرار مکرر تزریق سبب ضعیف شدن استخوان و عضلات ستون فقرات میشود. تزریق استروئید اپیدورال، در کنار عمل دیسک کمر، میتواند دوام و اثرگذاری عمل را افزایش دهد.
6. تزریق دیسکو ژل
فهرست مطالب مرتبط(روی آنها کلیک کنید)
تزریق دیسکو